​Przepisy BHP, umożliwiające stworzenie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, służą zarówno pracodawcom, jak i pracownikom. Ich przestrzeganie jest wspólnym obowiązkiem pracownika i pracodawcy.

Niestety często możemy spotkać się z sytuacjami, kiedy zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy nie są respektowane w praktyce danego przedsiębiorstwa. Nieprzestrzeganie przepisów BHP może skutkować poważnym wypadkiem, ze skutkami w postaci obrażeń lub nawet śmierci, a także narażeniem pracodawcy na szkodę i zniszczeniem jego mienia. Jakie sankcje możemy wprowadzić wobec pracownika, który nie przestrzega zasad BHP?

Obowiązki pracownika w kwestii przepisów BHP

Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom warunków pracy zgodnych z przepisami BHP. Przepisy te nie są inicjatywą pracodawcy, lecz są narzucone odgórnie i szczególnie ważne na stanowiskach pracy w warunkach niebezpiecznych. Pracownik musi bezwzględnie przestrzegać przepisów odnoszących się do jego stanowiska, jak i do warunków pracy w całym zakładzie. W tym celu powinien zapoznać się z przepisami, brać udział w szkoleniach BHP i zdawać egzaminy sprawdzające. Pracę należy wykonywać zgodnie z tymi przepisami oraz poleceniami przełożonych, dbając o stanowisko pracy, powierzony sprzęt, stosując należyte środki ochrony zbiorowej i indywidualnej. Brak przestrzegania wszystkich tych zasad oraz niereagowanie na zagrożenia mogą doprowadzić do sytuacji niebezpiecznej dla pracownika, a także nawet całego zakładu.

Kary za nieprzestrzeganie przepisów BHP

Jeżeli pracownik zaniedbuje swoje obowiązki wynikające z przepisów BHP, a czasami świadomie i celowo pracuje wbrew tymże przepisom, narusza swoje podstawowe obowiązki pracownicze. Wówczas pracodawca może zastosować karę upomnienia, nagany lub karę pieniężną. W tradycji polskich przedsiębiorstw przyjęte jest hierarchiczne stosowanie kar, czyli zaczynamy od ustnego upomnienia, a kara finansowa przewidziana jest dla osób, które notorycznie łamią przepisy. Należy jednak pamiętać, że za nieprzestrzeganie przepisów BHP można nałożyć wszystkie kary naraz. Pracodawca nie ma też obowiązku uszeregowania kar od najlżejszej do najbardziej obciążającej pracownika. Może nałożyć karę zarówno z własnej inicjatywy, jak i na wniosek zakładowej służby BHP

Upomnienie i nagana a kara pieniężna

Aby upomnienie lub nagana stanowiły karę w rozumieniu przepisów kodeksu pracy, powinny zostać udzielone pisemnie. Upomnienie ustne nie jest karą, lecz zwykłą uwagą pracodawcy co do sposobu wykonywania pracy przez pracownika. Tymczasem kara powinna być zawsze udokumentowana, w postaci odpisu zawiadomienia o ukaraniu doręczanemu pracownikowi. Drugi odpis zawiadomienia o karze pozostaje w aktach i jest z nich usuwany po roku nienagannej pracy lub na skutek uzasadnionego sprzeciwu pracownika bądź orzeczenia sądu pracy o uchyleniu kary.

Kara pieniężna ma najbardziej poważne skutki dla pracownika, gdyż wiąże się ze zubożeniem jego budżetu. Jej stawki są określone przez przepisu, a konkretna kwota zależy zawsze od zarobków pracownika. Kara z tytułu jednego wykroczenia nie może przekraczać kwoty jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Wszystkie kary pieniężne łącznie nie mogą z kolei przekraczać jednej dziesiątej całego wynagrodzenia. Kara jest obliczana na podstawie kwoty należnej do wypłaty, czyli po wszystkich odprowadzeniach wynikających z przepisów. Częstym skutkiem nieprzestrzegania przepisów BHP lub innych zasad regulaminu pracy jest brak premii. Należy pamiętać, że odebranie premii nie stanowi kary – jej przyznanie zależy od woli pracodawcy lub przepisów obowiązujących w zakładzie. Innym skutkiem finansowym nieprzestrzegania przepisów BHP może być roszczenie odszkodowania przez pracodawcę, jeżeli tenże poniósł straty w wyniku lekceważenia przepisów przez pracownika. I będzie to skutek niewątpliwie bardziej dotkliwy, niż jakakolwiek kara regulaminowa.